Jij en je vrienden zijn allemaal links, hebben een hekel aan Donald Trump, gaan naar koffieketen Starbucks en zijn van mening dat iedereen in zijn leven een keer alleen moet reizen. Je kan je haast niet voorstellen dat je er anders over kunt denken, zo overtuigd ben je van je mening. En toch zijn er mensen die al jaren op VVD stemmen, wel snappen dat Trump nu president is en principieel niet naar Starbucks gaan. En oh ja, alleen reizen vinden ze voor losers. Welkom in je filterbubbel.
Wat is een filterbubbel?
Een filterbubbel of informatiebubbel is een fenomeen dat is bedacht door activist Eli Pariser. Hij schreef een boek over hoe filterbubbels werken en wat je er tegen kan doen. De definitie van de filterbubbel is dat je door nieuwe media (social media bijvoorbeeld) een eenzijdig beeld van nieuws krijgt. Dit zorgt ervoor dat je alleen nog maar ziet wat je al denkt of weet en wordt je mening steeds bevestigd. Daardoor zou je niet meer genoeg geïnformeerd worden over belangrijke zaken, zoals de presidentsverkiezingen in Amerika.
Hoe ontstaat een filterbubbel?
Een filterbubbel ontstaat bijvoorbeeld omdat je je omringt met mensen die dezelfde interesses en meningen hebben over bepaalde onderwerpen. Je wordt constant bevestigd in je mening, omdat iedereen hetzelfde vindt. Daardoor kun je de illusie krijgen dat de hele wereld zo denkt.
Maar nog belangrijker is een fenomeen van de laatste tijd: het algoritme. Google, Facebook en Instagram gebruiken zo’n algoritme om jouw tijdlijn en zoekopdrachten zo passend mogelijk te maken. Kijk je vaak kattenfilmpjes op Facebook? Dan zal je deze meer zien. Ben je heel politiek ingesteld en lees daar graag over? Google zal je sneller politieke zoekresultaten laten zien. “Als jij en een vriend het woord ‘Egypte’ zoeken via Google, dan krijgen jullie verschillende zoekresultaten. Dit is op basis van jullie voorgaande zoekresultaten”, zo stelt Pariser.
Eigenlijk proberen organisaties door middel van algoritmes jou de informatie te geven die je wilt hebben. Bij het voorbeeld van Egypte zou de ene Google-gebruiker behoefte kunnen hebben aan het land als vakantieoord, terwijl de ander juist wil weten hoe de politiek in Egypte ervoor staat.
Zo’n algoritme kan dus best handig zijn, maar zeker ook voor de advertentie-inkomsten. Een bedrijf dat adverteert wil natuurlijk zoveel mogelijk potentiële klanten benaderen en dat lukt beter wanneer je inspeelt op hun zoekresultaten. Heel slim allemaal.
Het gevaar van je filterbubbel
Jezelf omringen met mensen die net zo denken als jij, en informatie waar je het mee eens bent: wat is daar precies mis mee? Als je kijkt naar hoe Google het ooit bedoelde: gerichter zoeken naar informatie, afgestemd op de persoon, dan is er niet zoveel mis mee. Het gevolg is echter dat je weinig of geen informatie meer kunt vinden die haaks op jouw mening staat. Je kunt je dus moeilijker ontwikkelen door je filterbubbel.
Jouw waarheid is niet de waarheid. Er zijn tal van invalshoeken die de discussie interessanter maken en je visie kunnen veranderen. Het drijft groepen uit elkaar, links en rechts bijvoorbeeld.
“Jouw waarheid is niet de waarheid”
Filteren is nodig
Selecteren en filteren is menselijk. Zonder filter zou je elk detail, elk artikel, elke video onder de loep moeten en nemen. En dan word je moe. Evolutionair gezien niet heel handig en daarom wordt er flink gekapt in het bos der informatie. Niet zo gek dus dat je de foto van je nichtje en haar vriendje overslaat en een artikel over een bomaanslag in Parijs uitgebreid leest.
Maar mis je dan niks? Als je nooit geconfronteerd wordt met ‘de andere kant’ dan kun je het idee krijgen dat jouw kant gelijk heeft en zij niet. Sterker nog: dat zij dom zijn en het niet snappen. Oftewel: een vertekend wereldbeeld.
Wat kun je doen om je filterbubbel te doorbreken?
Bedrijven en organisaties die algoritmes gebruiken denken te weten wat jij wilt zien. Zelf kun je daar anders over denken. Bij het zoveelste artikel over Temptation Island omdat je er toevallig een keer op geklikt hebt ben je het zat. Je bepaalt zelf wel wat je te zien krijgt. En soms wil je ook wel eens verrast worden Hoe doorbreek je een filterbubbel?
Ten eerste is het goed om je te realiseren dat vrijwel iedereen een filterbubbel heeft. Mede dankzij de nood te selecteren vanuit het menselijk brein, maar ook omdat het comfortabel is om je te omringen met jouw mening. Jij hebt de waarheid in pacht. Denk je.
Ten tweede moet je weten welke belangen organisaties hebben bij het opslaan van je data. Het antwoord is vrij simpel: zoveel mogelijk geld aan jou verdienen. En dat kan door je data en gegevens te bewaren. Hierdoor ontstaat ook nog eens een privacy probleem, maar dat is een ander verhaal.
Als je deze twee dingen realiseert en bewust kijkt naar de informatie die je consumeert, kun je eens gaan kijken naar wat daar tegenover staat. *Ben je, zoals ik, links georiënteerd, kijk dan juist eens op de rechtse sites GeenStijl en The Post Online. Ben je juist rechts? Lees dan eens stukken van De Correspondent of het NRC. Bekijkt nieuws eens door een ander filter. Zo kun je onderbouwen waarom je vindt dat de andere kant ongelijk heeft, je hebt immers alle kanten bekeken. Maar wees ook niet bang om ‘overgehaald’ te worden. Door vanuit nieuwe perspectieven te lezen, kijken of luisteren leer je meer over je eigen mening.
“Door vanuit nieuwe perspectieven te lezen, kijken of luisteren leer je meer over je eigen mening”
Iets anders dat kan helpen is je instellingen en cookies goed in de gaten te houden. Zet zoveel mogelijk dat gedeeld wordt uit en zoek door middel van een zoekmachine die je data niet opslaat, zoals DuckDuckGo.
Conclusie
Een filterbubbel is onvermijdelijk, maar je er bewust van zijn helpt al. Actief op zoek gaan naar meningen die niet stroken met die van jou en de discussie aan gaan. En check je instellingen.
*Ik ben links georiënteerd en beoordeel deze media dus vanuit mijn filter bubbel.
In Actueel bespreek ik uitgebreid onderwerpen van maatschappelijk belang die nu spelen. Mijn doel is niet om mijn mening over het onderwerp te geven. Door veel (online) research te doen en zoveel mogelijk kanten te belichten, hoop ik je genoeg stof tot nadenken te geven. Voor meer Actueel artikelen zie de gelijknamige categorie. Elke maandag een nieuwe Actueel.